Gemi Finansmanı, bankacılık, Sellers' Credit,Kredilendirme

Gemi finansmanında mutad olduğu üzere Bankalar, ihtisas bankaları veya kredilendirme kuruluşlarının ve bazı özel ve kurumsal veya devletlerin ortaklaşa oluşturduğu Fonlar, aracı urumlar veya Gemi SATICISININ veya Tersanelerin ve hatta Bazı ülkelerde Liman şehri Belediyelerinin dahi subvansiyon veya başka ürünlerle, amatörü desteklemesi (örneğin Çin ‘de Belediyecilik, şehir eyalet yönetimi, Hükümetten kısmen bağımsızdır ve bu gerçekleşebilmektedir) kredilendirmesi şeklinde birçok alternatif yöntemler vardır. Liman şehri belediyesi,30 000 dwt tonajdan büyük gemiler satın alan en fazla 15 yaş limitiyle, convenient flag (kolay devlet ülkesinde kayıtlı olsa dahi), veya duruma göre, o şehrin Liman sicil kaydına tescil edilmesi şartıyla, yakıt taşıyan gemilerde 8000 dwt olmak ve kimyasallarda 3000 dwt şartıyla, çeşitli destekler, teşvikler sağlanmıştır.

Bankaların gemi satın almak isteyen Armatöre borç para (LOAN ) temin etmesi ve bunun şartları genel olarak kredi verenler bakımından çok büyük farklılıklar göstermeden daha ziyade Avrupa Bankalarının şimdilerde ise Uzak Doğu bankaları da etkendir, kredilendirme yöntemleri bellidir.

Satın alınacak geminin valuation (kıymet takdirini) takiben, armatörün nakit öz sermayesi olarak, geminin değerinin takribi ve en az % 60 – 70-80 oranlarında, Armatör tarafından ödenmesi talep olunacaktır.

Bakiye kısmın finansmanı için, Armatörün alacağı borç ve buna dair işlemler, kredi veren kişi veya kuruluş ile onun avukatları tarafından, kredi alan kişi (gerçek veya hükmi şahıs –real person or legal entity ) arasında düzenlenecektir. Ana sözleşme olan Loan Agreement veya credit facility agreement, adı ne olursa bir borçlandırma sözleşmesidir ve bu sözleşme ile birlikte esas teminat olan, gemi üzerinde, Alacaklı lehine ipotek kurulmasına dair Ship Mortgage Agreement düzenlenecek ve geminin, ilgili kütük kaydına, home port ve/veya bareboat registry siciline tescil edilecektir. (Bkz Finans kuruluşlarının en önemli teminatı ipotekler makalemiz 17 Ekim 2012 Aktüeldeniz )

Borç verenin (Lender) en çok üzerinde duracağı nokta geminin Long term valuation –uzun vadeli kıymetidir( Bkz Geminizin değeri neye göre Belirlenir makalemiz 13 Kasım 2012 Aktüeldeniz) Bu fiyat, kredinin vadesini( Loan period, duration ) borcun geri ödeme süresini ve koşullarını belirleyecektir. Geri ödeme tablosunda esas olarak, karşılıklı müzakere ile tespit olunacak ve geminin çalışacağı, elde edeceği kontratlara bakılarak, muhtemel, piyasa rayici kazançları, kredi veren, ihtisas sahibi ehil bankacı veya sair kişiler tarafından, risk analizi yapılarak tayin edilmektedir. Faizler de uluslararası Interbank Libor faizi artı bir birim rakam ile tayin edilmektedir. Diğer taraftan, faiz belirlenmesinde geleceğe yönelik olarak oranı sabitlendirme veya değişken oranlar da kabul edilebilmektedir.

Dünyada çeşitli nitelikte kredi sözleşmesi vardır. Örneğin, geri ödemelerin yapılmasında değişken para birimleri, denomination of the currency, kabul edilebilmektedir. Bu bir ticari işlemdir ve risk almak, ticaret yapan Armatörün de tercihi olabilir.

En Temel teminat gemi ipoteği( kanuni rehin akdi ) yanı sıra, geminin kazançlarının Temliki, Sigortasının ve sigortadan doğan alacakların temliki, ipotek alacaklısının menfaati lehine sigorta , (Mİİ) , Corporate ve Personal Guarantee ‘ler , (kurumsal ve Şahsi teminatlar ) Hesaplar üzerinde rehinler, Şirket hisselerinin rehni ve bunun gibi birçok teminatı, borç para alan, kredi verenin emrine sağlamak ve tanzim etmek durumundadır.

Diğer yanda, Seller’s credit olarak, tanımlanan bir tür kredilendirme yöntemi ise daha küçük miktarda kredi kullanan Armatörler ile satıcı kuruluş armatör şirket, özellikle kuzey ülkelerinde (Almanya’nın öncü olduğu) Danimarka ‘da yaygın komandit gezelschaft, komanditer ortaklık şeklinde kurulmuş veya perde arkasında hissedar ortaklıklar bulunan, kurumlar tarafından, nisbeten yaşlı sayılan ve son yıllarda yaşanan denizcilik krizi sebebiyle, pahalı işletme giderlerini yeni veya ekolojik gemilerle yenileme yönündeki şirket politikası sebebiyle, eldeki gemilerini satan kuruluşların uyguladığı anlaşmalardır. Bu tür yatırımcılık esasen, büyük risk istenmeyen bir tür yatırım şekli olduğundan, sayları yüzleri bulan yatırımcılar, istikrar istemekte iken, ancak son 5 yılın Denizcilik sarsıntısında, gelir kaybı olması sebebiyle, rahatsızlık yaşanmışlardır.

Bu tür satıcının finansmanının koşulları daha avantajlı ve sade ancak temel şartlar aynıdır. Gemi çalışacak ve borcu aylık veya 3 aylık vadelerde geri ödeyecektir. Bu tür anlaşmanın essential teminatı, tartışmasız yine gemi ipoteğidir. Alacaklı şirket, gemi üzerinde kendi lehine, rüçhanlı bir ipotek tesis edecektir.

Ülkemizde, aynı bayraktan gemi satışlarında, armatörlerin bu surette Satınalanı borçlandırarak ve gemi üzerinde ipotek tesis ederek veya başkaca teminatlar almak yoluyla, gemi mülkiyetini, alıcıya devretmesi, uygulanan bir ticari yöntemdir.

Tüm bu sözleşmeler teknik ve çok özel derin finansman bankacılığı, denizcilik ve gemi finansman hukuk bilgi ve tecrübesini gerektiren muamelelerdir. Nitekim uluslararası bankalar, ihtisas birimleri kurarak, aynı şekilde Hukuk Büroları da bu alanda uzman tecrübeli avukatlarla prosedürü gerçekleştirmektedirler.

Avukat SEMA YERLİKAYA LL.M

İMEAK DENİZ TİCARET ODASI HUKUK DANIŞMANI/HAKEM

DENİZ HUKUKU DERNEĞİ KURUCU ÜYESİ