STEPHANOS vs Craiglee

Buharlı Gemi Stephanos – buharlı Gemi Craiglee’ye karşı 1906

Çatma

Buharlı Gemi Stephanos ,Buharlı Gemi Vraiglee’ye karşı

İngiliz Kraliyet Konseyinin( Osmanlı’dakş Encümen –i Daniş gibi) Adalet Komisyonu

15 Aralık 1906 tarih

Kaynak: The Times 17 Aralık 1906

Mevcut: LORD MACNAGHTEN, LORD DAVEY,LORD ATKINSON, SIR ANDREW SCOBLE, SIR ARTHUR WILSON, SIR GORELL BARNES ve SIR ALFRED WILLS

Buharlı gemi Stephanos Donatanı , buharlı Gemi Craiglee Donatanına karşı

BRITANYA KRALLIĞININ Denizcilik Mahkemesi olarak görev yapan (yetki /jurisdiction Sefaret yüksek mahkemesinin 10 Ağustos 1905 tarihli kararının temyizidir.

Mr. Pickford K.C ve Mr. Lewis Noad Davacılar vekilidir ve Mr. Aspinall K.C ve Mr.D .Stephens Davalı vekilidir.

Dava az önce Lord Macnaghten , Lord Davey, Lord Robertson, Lord Atkinson ve Sir Gorell Barnes tarafından teşkil etmiş bir heyet ile Amiral Lloyd C.B ve Kaptan Caborne C.B denizci danışmanlar tarafından verilmiştir.

Sir GORELL BARNES kararı şöyle sunmuştur: Dava Yunanlı buharlı gemi Stephanos ile İngiliz Buharlı gemi Craiglee arasında 21 Aralık 1903’de Cape Malea’nın( Karadeniz çıkşında Sarıyer önleri ?) takribi yedi veya sekiz mil aşağısında akşam saat 8 sırasında meydana gelen Çarpışmaya dairdir.

Her iki gemi de hasar görmüştür. Sefaret Mahkemesi hakimi ,kendisine danışmanlık yapan denizci uzman ile birlikte ,Stephanos’u yegane kusurlu bulmuştur. Çatmanın olduğu zamanda Stephanos Karadeniz’den Barselona’ya tahıl yüklü olarak seyretmektedir ve Craiglee ise Konstantinople’a doğru sefer talimatı almak üzere su balastlı olarak ilerlemektedir. Her iki gemi de kurallara uygun halde aydınlatılmış ve hava karanlık ancak açık halde, her iki gemi de sekiz knot hızında birbirlerine karşı yönde ilerlemektedirler.

Şartlar tekrar değerlendirildiğinde Hakimler,her iki geminin de Çatmada kusurlu olduğu kanaatine varmışlardır. Konsolosluk Mahkemesinin kararının kaldırılması her iki geminin de kusurlu olduğunun açıklanması gerektiği ve bu temel üzerinden, zararların tesbiti için masraflara hükmedilmeksizin, gerekçesiyle ,bu karar ,verilmiştir.

Lordlar Krala, tevazu ile tavsiyeyi arzetmektedirler.Taraflar , herbiri kendi temyiz masrafını karşılayacakdır.

YORUM.

İki geminin seyir kurallarına uymakta iken ilerlediği halde , biri yüklü diğeri boş iken ve Boğazda havanın kararmış ve fakat berrak olduğu bir zamanda Çarpışmanın meydana geldiği anlaşılmaktadır.

Sefaret Mahkemesi ilk derece yargılamasını yapmış ve Stephanos gemisi Armatörü aleyhine karar tesis etmiştir. Stephanos’u yegane kusurlu bulmuştur. Bu neticeye varırken , kısa kararda belirtilmeyen ve muhtemelen Denizci danışmanın fikri ile akıl yürütmüştür.

Yunanlı Gemi aleyhine verilen karara, İngiltere krallığının Danışma Meclisinin Adalet Komitesi önünde , itiraz edilmiştir.

ÜST MAHKEME olarak ihtilafı inceleyen , Adalet Konseyi, bu kez , Konstantinople Yargıcının kararını bozmuş , iptal etmiş ve Kazada her iki taraf Gemi Donatanını da kusurlu bulmuştur.

Krallık danışma kurulu, Hasarın miktarı ve zararın nasıl karşılanacğına dair hüküm tesis etmeyerek, bu meseleyi, İlk derece Mahkemesine bırakarak, ortak kusur “müsterek suçlu” olarak her iki gemi Donatanı arasında zararın bu suretle karşılanmasını , yani zararın paylaştırılması yönünde tavsiyede bulunmuştur.

Nitekim. Temyiz masraflarının taraflara tahmiline karar vermiştir.

“Gemilerin ,21 Aralık 1903’de Bogaz geçişinde , kılavuz alıp almadıklarını bilmemekteyiz. Bkz Derya Geçili . Osmanlı Devletinde boğazlarda Kılavuzluk

Osmanlı Devleti’nde boğazlardan geçecek gemilere, kazalara engel olabilmek amacıyla kılavuz alma zorunluluğu getirilmiştir. İstanbul Liman Dairesi’nin onaylamasıyla kılavuzların görevi boğazlardan geçerken vapur kaptanları- nı uyarmaktır. Bu konudaki mesuliyet yine vapur kaptanlarına ait oluyordu. Köprülerden ge- çecek olan yabancı gemilerin de kılavuz alma zorunlulukları 1895 senesinde sefaretlere tebliğ edilmiştir. (BOA, Y.MTV, 255/160) Bu konu ile ilgili elçiliklere yabancı gemilerin limandan kılavuz almadıkça köprülerden geçmelerine ruhsat verilmeyeceği hakkında tebligat gönderilmiştir. Bu tebligat üzerine Yunanistan ve Felemenk elçilikler, duruma itiraz etmişlerdir.

Kılavuzluk Merkezinde istimbotlar ile ikişer filika bulunmaktadır. “

Bu kararlarda , Hukukçu ve Denizcilik uzmanı şahsiyetlerin, kararı oluşturmakta iken nasıl bir muhakeme yaptıkları, tafsilatlı olarak yazılmamış olduğundan , hukuki değerlendirmeden daha ziyade teknik ve olayın koşulların gözönüne alındığnı ve bilhassa , bazı heyetlerin teşkilinde Kaptanların bulunduğunu okumaktayız. Örneğin bu kararda; Kaptan Caborne C.B ve Amiral Lloyd C.B bulunmuştur.

Esasen ,ilk derece Mahkemesi olarak yargılama yapan Vice –Admiralty ,Denizcilik mahkemesi niteliğinde hukuken yetkili kılınmış olan Konstantinople sefaret Mahkemesinin tanıkları , kazaya sebebiyet veren gemilerin Kaptanlarının ifadelerine başvurduğu ihtimal dahilindedir.

Kusurun , eşit yani hukuk dilinde Müşterek kusurlu Çatma (ORTAK KUSUR) olarak nitelendirdiğimiz Türk Ticaret Kanunu madde 1289 ‘daki , durum , bu kazada , tesbit edilmiş ve Kraliyet Danışma Meclisinin hakimleri bu yönde tavsiye kararı vermişlerdir. Tarafların eşit oranda sorumlu tutulduğu müşterek kusurlu çarpışmalarda sorumluluk , 20. Yüzyıldan bu güne dek , kanunlara dahil edilmiş , konvansiyonlarla belirlenmiş genel bir kuraldır. Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu Brussels Collision Convention (The Convention for the Unification of certain Rules of Law with respect to Collisions between vessels 1910 )ülkemizde yürürlüktedir.

IMO tarafından ,1972 de yayınlanan yayınlanan International Regulations for Preventing Collisions at Sea 1972 (COLREGS) çatma kurallarını düzenleyen bir diğer regulasyondur.

Av.Alev Elif Beller